BBC News, ትግርኛ - መእተዊ ገጽ

'ውጥነይ ኣብ ኢትዮጵያ ክፈሽል እዩ' ንኣፍሪቃ ብጉያ ዝዘውር ዘሎ ኪት ቦይድ

ብሪጣንያዊ-ደቡብ ኣፍሪቃዊ ቦይድ፡ ዕጡቓት ንዕኡን ነቲ ካሜራ ሒዙ ዝስዕቦ ዝነበረ ማይክልን ክጨውይዎም ኣብ ዝፈተኑሉ እዋን "መፈጸምታና ኣብዚ ኮይኑ’ሎ" ክብል ደምዲሙ ነይሩ።

ኢጣልያ፡ ንኢትዮጵያውያንን ኤርትራውያንን ስደተኛታት ክሳብ ክንደይ ምችእቲ እያ?

ናብራ ንምቕያር ብዝብል ሃረርታ፡ ኣብ ገሊኡ ድማ ብሰንኪ ፖለቲካውን ጸጥታውን ኵነታት፡ ሓያለ ዜጋታት ሃገራት ምብራቕ ኣፍሪቃ ብብዝሒ ናብ ኣውሮጳ ክስደዱ ጸኒሖምን ኣለዉን። ኣብተን ሃገራት ምስ ምጅማር ሓድሽ ናብራ፡ ምምላኽ ቋንቋን ባህልን፣ መስርሕ ምውህሃድ... ዝኣመሰለ ዝገጥሞም ብሆታት ንምርኣይ ኣብ ኢጣልያ ዝነብሩ ገለ ስደተኛታት ኣቕሪብና ኣለና።

ወጥሪ ዝዓሰሎ ንሕንሕ ከፍኩሳ ዝጽዕራ ዘለዋ ልዕለ-ሓያላን ሃገራት

በይጂን ኣብ ዝሓለፈ ኣዋርሕ ምዝሕሓል ዘርአየ ቍጠባኣ ንምንቕቓሕ ንናይ ወጻኢ ትካላት ንግዲ ክትስሕብ ኣብ እትፍትነሉ ዘላ እዋን፡ ልስሉስ ዲፕሎማስያዊ ቃና ዝወሰደት ትመስል።

ሱዳን፡ ፍሉይ ልኡኽ ዋና-ጸሓፊ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ኤርትራ ምብጻሕ ኣካይዱ

ኣብቲ ብሓሙስ ኣብ ርእሲከተማ ኣስመራ ዝተኻየደ ርክብ፡ ፕረዚደንት ኢሳይያስ፡ ነቲ ንልእሊ ሓደ ዓመት ዝቐጸለ ግጭት ሱዳን ንምፍታሕ ብዋና ጸሓፊ ኣንቶንዮ ጉተረዝ ዝግበር ዘሎ ጻዕርታት ልዑል ደገፍ ከምዘለዎ ‘ገሊጹለይ’ ክብል እቲ ፍሉይ ልኡኽ ሓቢሩ።

ትራምፕ ምስ ደቂ ኣንስትዮ ዝነበሮ ርክባት 'ንከይወጽኡ ሓጊዘ' ዝበለ ኣሕታሚ እንታይ ምስክርነት ሂቡ?

ንሱ ምስ ጠበቓ ትራምት ነበር ሚካኤል ኮሀን ብምዃን ብዛዕባ ትራምፕ ዝወጽኡ ዝነበሩ ሓበሬታታትን ክስታትን ኣብ ምሕባእ ከም ዝሰርሐ ገሊጹ።

ኤርትራ፡ ስሙያት ተወዳደርቲ ብሽክለታ እናፍረየት ስለምንታይ ስሙይ ውድድር ከተካይድ ዘይትኽእል?

ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ሓያልን ስሩዕን ውድድራት ዘይምህላዉን፡ ኣብ ኵለን ዞባታታት ካብ ውድደር ማውንተይን ባይክ ዝጅምር ውድድር ዘይምህላዉ’ዩ ንቍጽሪ ፕሮፈሽናላት ተወዳደርቲ ከምቲ ዝድለ ክብ ንኸይብል ዓንቃጺ ኰይኑ ሒዝዎ ከምዘሎ'ውን ይፍለጥ።

ኤርትራ፡ ተኽእሎታት ወፍርን ግብራውነቱን ከመይ እዩ?

ፕረዚደንት ኢሳይያስ ድሕሪ ዋዕላ ኢጣልያ-ኣፍሪቃ ምስ ቀዳመይቲ ሚኒስተር እታ ሃገርን ሓያሎ ሰበ ስልጣን መንግስትን ተራኺቡ፡ ኣብ ኤርትራ፡ ኣብ ትሕተ ቅርጺ፡ መንገዲ ባቡር፡ ወደባት፡ ጸዓት፡ ሕርሻን ምግፋፍ ዓሳን ሰፊሕ ዕድላት ወፍሪ ከምዘሎ ኣብሪሁ እዩ። እዚ ዕድላት ግብራዊ ክኸውን ዘሎ ተኽእሎን ብድሆታቱን ኣብ ዝምልከት እምበኣር፡ ቢቢሲ እምበኣር ንክኢላታት ዓውደ ቍጠባን ወፍርን ኣዘራሪቡ ነቲ ዛዕባ ዳህሲሱዎ ኣሎ።

ዲፕሎማሲ፡ ዝምድና ኤርትራን ኢጣልያን ካበይ ናበይ?

ኣብ እዋን ድሕረ-መግዛእቲ፡ ከም ፈረንሳን እንግሊዝን ዝኣመሰላ ገዛእቲ ዝነበራ ሃገራት፡ ንናይ ቀደም ግዝኣታተን ብዝተፈላለየ መዳያት ብምሕጋዝን፡ ከይተባተኻ ፍሉይ ዝምድና ከማዕብላ ይረኣያ። ኤርትራን ኢጣልያን ግን እንታይ እዩ ታሪኸን? ኣብ ድሕረ-ናጽነት ኤርትራ ብፍላይ ከመይ እናበለ ክመጽእ ጸኒሑ? ነዚ ሕቶ እዚ ንምምላስ፡ ቢቢሲ ትግርኛ፡ ንኤርትራውያን ምሁራት ኣዘራሪቡ ዳህሲስዎ ኣሎ፤

ከነኣን፡ ኣብ ምብራቕ ኣፍሪቃ ዝተሰረተ ካብ ዓበይቲ ትካላት ኤርትራውያን

ብዙሓት ኤርትራውያን ካብ ሃገሮም ወጺኦም ኣብ ሃገረ ስደቶም ኣብ ዝተፈላለየ ጽላት ርእሰ ማሎም፡ ፍልጠቶምን ክእልታቶምን ኣውፊሮም ኣብ ዝምስርትዎ ዕዉት ትካላት ንነብሶምን ካልኦትን ዕድል ስራሕ ይፈጥሩ ኣለው። ኣብ 2007፡ ብኢንጂነር በረኸት ጐይትኦምን ኢንጂነር ብእምነት ለኣከን፡ ኣብ ደቡብ ሱዳን ዝተመሰረተ፡ ኣብ ዝተፈለላያ ሃገራት ጨናፍር ኣስፊሑ ዝነጥፍ ዘሎ “ከነኣን” እተሰምየ ትካል ሓደ ካብ ግሉሓት ኣብነታት ኤርትራውያን ኣውፈርቲ’ዩ።

ቅልውላው ቀርኒ ኣፍሪቃ፡ ዝምድና ሃገራት እንታይ ይመስል?

ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣብ ዓለም ካብ ዘለዉ ዞባታት ብግጭት፡ ምትእትታው ሓያላን ሃገራትን ግህሰት ሰብኣዊ መሰላትን እዩ ዝፍለጥ። ቀርኒ ኣፍሪቃ ኣማኢት ኣሽሓት ዝሞቱሉ ኲናት ዘአንግድ እዚ ወጥሪ ዘይጠፍኣሉ ምኽንያት ሓደ ብሰንኪ ውሽጣዊ ጉዳያት እተን ሃገራት እዩ። ኣብ መንጐ እተን ሃገራት ዘሎ ፖለቲካውን ዲፕሎማስያውን ምትፍናን’ውን ጽልዋ ኣለዎ።

ሱዳን፡ ብኸመይ እያ ዓውደ ክርፍስ ሩስያን ዩክረይንን ትኸውን ዘላ?

ኣብ መስከረም 2023፡ ሓደ ትጽቢት ዘይግበረሉ ኣኼባ ኣብ ሓደ ዘይተለምደ ቦታ ተኻይዱ። ፕረዚደንት ዩክረይን ቮሎዲሚር ዘለንስኪ ካብቲ ኣብ ኒውዮርክ ዝተኻየደ ሓፈሻዊ ጉባኤ ባይቶ ሕቡራት ሃገራት ክምለስ ከሎ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ሻኖን - ኣየርላንድ ዕረፍቲ ይገብር። ሽዑ ከኣ ኣብኡ ምስ መራሒ ሱዳን ጀነራል ዓብደል ፋታሕ ኣልቡርሃን ተራኺቡ።

'ወርቃዊ ቪዛታት' እንታይ'ዮም? ስለምንታይከ ኣካታዕቲ ኰይኖም?

ልዕሊ 60 ሃገራት ‘ወርቃዊ ቪዛ’ ይህባ፤ እዚ ወጻእተኛታት ኣውፈርቲ ቀልጢፎም መንበሪ ፍቓድ ኢሉ’ውን ዜግነት ክረኽቡ ዘኽእል’ዩ። ብዙሓት ሓተትቲ እቲ ቪዛ፡ እዚ ሓድሽ ህይወት ንምጅማር ዘኽእል ዕድል ገይሮም ይርእዩዎ። ምስ’ዚ ብዝተሓሓዝ ዝለዓል ብልሽውናን ዋጋታት ሪል ስቴትን ግን ኣዘራራቢ’ዩ።

ኢራንን እስራኤልን ዘለወን ወተሃደራዊ ዓቕሚ እንታይ ይመስል?

እስራኤልን ኢራንን ክሳብ ሎሚ ወግዓዊ ኲናት እኳ እንተዘይኣካየዳ፡ ክልቲአን ሃገራት ግን ኣብ ዘይወግዓዊ ጐንጺታት ተጸሚደን ጸኒሐን እየን።

ቪድዮ, 'ኣብ ዓደይ እየ ክነብር ዝደሊ' - ኤርትራዊ ቀምቃሚ ሰለሞን ክብሮም ኣብ ካምፓላዕምሪ ፈነወ, 4,38

ኣብ ሱዳን ንልዕሊ 10 ዓመታት ክነብር ዝጸንሐ ኤርትራዊ ሰለሞን ክብሮም፡ ብሰንኪ እቲ ኲናት ናብ ዩጋንዳ ካብ ሞንጐ ዝተመዛበሉ ኤርትራውያን ስደተኛታት ሓደ እዩ።

ኣብ ዱባይ ዝሃረመ ዘይንቡር ዝናብ ኢድ-ሰብ ዝተሓወሶ ክኸውን ይኽእል ድዩ?

ኣብ ሃገራት ወሽመጥ ዝሃርም ዘሎ ዘይንቡር ከቢድ ዝናብ ኣብ ሰብን ንብረት ከቢድ ዕንወት ኣውሪዱ'ሎ። ብሰንኩ ዝሰዓበ ዕልቕልቕ ኣብታ ማእከል ንግዲን ቱሪዝምን ዓለም ዝኾነት ከተማ ዱባይ ኣብ መጓዓዝያ ኣየርን ምድርን ሰፊሕ ምትዕንቓፍ ኣስዒቡ ይርከብ። ኣብታ ከተማ ዝርከብ ብንጥፈታቱ ኣብ ዓለም ብካልኣይ ደረጃ ዝስራዕ ዓለምለኻዊ መዓርፎ ነፈርቲ ዱባይ ብማይ ስለዘዕለቕለቐ፡ በረራታት ክሳብ ምቁራጽ በጺሑ'ዩ።

ጌታቸው ረዳ፡ ብዛዕባ ግጭት ኣላማጣ፣ ምጽንባር ህወሓትን ብልጽግናን እንታይ ይብል?

ፕረዚደንት ግዝያዊ ምምሕዳር ትግራይ ኣቶ ጌታቸው ረዳ፡ ኣብ ዝሓለፈ ሰሙን ኣብ ኣዋሰንቲ ከባቢታት ትግራይን ኣምሓራን ዘጋጠመ ጐንጺ፡ ስሩዕ ሓይልታት ዝተሳተፍሉ ጐንጺ ከም ዘይኰነ ተዛሪቡ። እቲ ኣብ ሰሜን ኢትዮጵያ ዝነበረ ኲናት ሓድሕድ ጠጠው ንምባል ዝተፈረመ ስምምዕ ፕሪቶሪያ ክትግበር ዘይደልዩ ኣካላት ግን ጐንጺ ንምፍጣር ይጽዕሩ ኣለው ክብል ከሲሱ።

ቪድዮ, ንከተማታት ዝውሕጡ ዘለዉ ስንጭሮታት ንዓለም የስግኡዕምሪ ፈነወ, 3,43

ስድራ ናይቶም ኣብ ሱዳን ከም ምሩኻት ዝተተሓዙ ኤርትራውያን እንታይ ይብሉ?

ልዕሊ 50 ዝዀኑ ኤርትራውያንን ኢትዮጵያውያንን መንእሰያት ብሓይልታት ሱዳን ከም ምሩኻት ተታሒዞም ከምዘለዉ ክግለጽ ጸኒሑ እዩ። ቢቢሲ ዘዘራረቦም ቤተሰብ ግዳያት፡ እቶም መንእሰያት ስደት መሪጾም ካብ ኢትዮጵያ ነቒሎም ብሱዳን ንሊብያ ክሰግሩ ዝፈተኑ ስደተኛታት እምበር ምሩኻት ከም ዘይኰኑ ይገልጹ።

ኢትዮጵያ፡ 56 ሚእታዊት ካብ ተመሃሮ 2ይን 3ይን ክፍሊ ፊደላት ከለልዩ ኣይክእሉን - መጽናዕቲ

ብደረጃ ዓለም ብዘሎ መምዘኒ፡ ሓደ ተማሃራይ ካልኣይ ክፍሊ እንተወሓደ ኣብ ደቒቕ 60፤ ሓደ ተማሃራይ 3ይ ክፍሊ ድማ 90 ቃላት ከንብብ ትጽቢት ይግበር። እዚ ዓለምለኻዊ መምዘኒ ግን ሃገራት ንዝምህራሎም ቋንቋታት መሰረት ዝገበረ ምትዕርራይ ክገብራሉ ይኽእላ እየን።

'ሰራዊት ሚድያ' ሰልፊ ብልጽግና ናይ ሓሶት ሓበሬታ ኣብ ምዝርጋሕ ምስታፎም መርመራ ቢቢሲ ኣረጋጊጹ

እዞም ኣባላት ሰልፊ፡ ኣንጻር ንመንግስቲ ዝነቕፉን ዝቃወሙን ውልቀሰባት ትሕዝቶ ዘለዎምን ከም ‘ናይ ጽልኢ ዘረባ’ ክውሰዱ ዝኽእሉ ጽሑፋትን ምስልታትን ኣብ ፌስቡክ ዘርጊሖም እዮም።